تخته چوب چیست؟ تخته چوب از متریال‌های شناخته شده در فعالیت‌های نجاری و تمام صنایع وابسته به چوب می‌باشد. ورق چوبی الگوی صنعتی شده از چوب طبیعی است. تقریباً همه ما نگرش فنی مناسبی از چوب طبیعی داریم و می‌دانیم که با استفاده از ابزارهای بزرگ چوب‌بری انبوه تخته‌ها محصول طبیعی انواع درختان جنگلی تهیه می‌شود. چوب طبیعی با تمام جذابیت‌هایی که دارد، در بسیاری از جهات دارای محدودیت‌هایی است. به هر صورت خیلی نمی‌توانیم به ماندگاری تا ابعاد بزرگ و یا تخته‌های نازک از چوب طبیعی اکتفا کنیم. انواع تخته چوب فرآورده‌های صنعتی هستند که در امتداد استفاده از چوب‌های طبیعی ساخته می‌شوند.
انواع تخته چوب در یک کلام گونه تخته‌های مصنوعی تهیه شده از چوب طبیعی در کنار دیگر متریال‌ها مانند چسب و یا پلاستیک می‌باشند. ورق چوبی در اصل همان چوب طبیعی است که حالا در مسیری صنعتی شده با قابلیت‌هایی جدید و کاربردهایی متفاوت عرضه می‌شوند.
قطعا انواع تخته چوب نمی‌توانند جایگاه برجسته و کاملاً زیبا و فرم طبیعی چوب طبیعی را داشته باشند. اما به سادگی می‌توانند برخی از محدودیت‌های چوب طبیعی را مرتفع سازند و به نوعی باعث ارتقای فعالیت‌های نجاری و کار با چوب بشوند.
ایده‌های ساخت انواع تخته چوب
تخته چوب‌های صنعتی شده محصول فرایندهای کارخانه‌ای در انواع گوناگون تهیه می‌شوند. در این مقاله قصد داریم تا با جزئیات کامل به معرفی و کاربرد تخته چوب بپردازیم. اما قبل از معرفی انواع تخته چوب بهتر است رویکردهای صنعتی و یا الزام‌های فنی در طراحی این گونه تخته‌ها را بررسی کنیم. در کل ایده ساخت انواع تخته چوب را می‌توان در سه تعریف ساده خلاصه کرد.
یک متخصص چوب که روی دستگاه سوار شده و تخته چوب را برای مراحل کارگاهی آماده می کند
- تخته چوب‌هایی که برای استفاده بهینه از ضایعات چوبی تهیه می‌شوند. این ورق چوبها محصول خرده چوبها و یا خاک اره در صنعت چوب‌بری و نجاری هستند.
- تخته چوب‌هایی که از چیپس‌های فیبر شده چوب طبیعی تهیه می‌شوند. این تخته ها یک نوع فرآوری اند که برای ارتقای قابلیت چوب طبیعی ساخته می‌شوند و در کل دانسیته بسیار کمی دارند.
- تخته چوب‌هایی که با ترکیب شدن با دیگر متریال‌های بازیافتی مانند پلاستیک تهیه می‌شوند.
- تخته چوب‌هایی که محصول مستقیم چوب طبیعی از لایه‌های نازک چوب تنه درختان جنگل ساخته می‌شوند.
با اندک توجه در این چهار اسلوب کلی می‌توانید دورنمای عینی از چرایی تولید ورق‌های چوبی داشته باشید. همه ورق چوبها الگوی طراحی یکسان با هدف یکسانی ندارند. برخی برای مدیریت ضایعات چوب در پروسه بازیافت خرده چوبها تهیه می‌شوند و برخی دیگر به تنهایی محصول اصلی یک فرآیند کارخانه‌ای هستند و برای تهیه آنها الزاماً از مرغوب‌ترین چوبها استفاده خواهد شد. با این دورنمای ساده بهتر می‌توانیم به بحث در مورد انواع تخته چوب و کاربردهای آنها وارد شویم. در ادامه قصد داریم تا به بررسی الگوی ساخت تا مزایای تخته چوب در مدل‌های گوناگون بپردازیم.
معرفی تخته یا ورق OSB
تخته یا ورق OSB از خرده چوبها تهیه می‌شود. اما لزوماً برای ساماندهی ضایعات چوب نیست. بلکه یک ایده برای تخته کردن چوب‌هایی که قابلیت تخته شدن ندارند است. تخته یا ورق OSB از ورقه‌های نازک و به اصطلاح چیپس شده چوب تهیه می‌شود. چیپس‌های چوب، خرده هایی در اندازه‌های 2 الی 10 سانتیمتری هستند که در یک فضای رندوم با استفاده از متریال چسب طی یک فرآیند فشرده‌سازی کنار هم قرار می‌گیرند تا تخته یا ورق OSB را شکل داده باشند.
چوب درختانی گرانبها و یا چوب درختانی که قابلیت مناسب تخته شدن دارند، برای استفاده در ساخت تخته OSB مناسب نیستند. در اصل این چوبها ارزشمندتر از آن هستند که به شکل چیپس شده استفاده شوند. طراحی تخته یا ورق OSB یک ایده ساده برای استفاده بهینه از چوب درختان ارزان‌قیمت و کم‌بها است. هر درختی که چوب زیبایی ندارد، می‌تواند پروسه تولید تخته OSB را تجربه کند. البته در صنعت چوب سازی غالبا از چوب درختان صنوبر و یا کاج برای تهیه تخته یا ورق OSB استفاده می‌شود. چوب این درختان قابلیت چسب پذیری مناسبی دارند که قطعا در فرایند ساخت ورق چوبی OSB ایده‌آل و کاربردی است.
برای تهیه چیپس چوب از قسمت‌های میانی تنه درختانی مانند کاج استفاده می‌شود. دستگاه‌های مخصوصی هستند که تنه قطور درختان را تبدیل به قطعات کوچک و نازک شبیه به برگه‌های چیپس می‌کنند. این برگه‌های چیپس مانند پس از خشک شدن در کنار هم قرار می‌گیرند تا با تزریق رزین و چسب‌های ضد آب در یک فرآیند فشرده‌سازی تبدیل به ورق چوبی OSB بشوند.
تخته یا ورق OSB در سطح بازار
همه تخته چوبها در اندازه‌های استاندارد سازی شده عرضه می‌شوند. اصولاً رسیدن به اندازه‌ها با سایزهای بزرگ از مزایای تخته چوب است و قطعا می‌توانیم تخته یا ورق OSB را نیز در اندازه‌های مختلف تهیه کنیم. معمولاً تخته چوب‌های OSB در اندازه‌های 244´122 سانتیمتری با ضخامت ها بین 6 الی 25 میلی‌متری تولید و عرضه می‌شوند. تخته چوب‌های OSB دارای درجه‌بندی نیز هستند و آنها را در چهار گرید OSB1، OSB2، OSB3 و OSB4 دسته‌بندی می‌کنند. در این دسته‌بندی هر اندازه عدد گرید بالاتر باشد، کیفیت تخته چوب بالاتر است. به این ترتیب تخته چوب OSB با گرید 4 بهترین و مرغوب‌ترین است.
البته این‌طور نیست که گریدهای 1 و 2 کارایی مناسب نداشته باشند. بلکه این کیفیت ساخت متوجه قابلیت‌های کاربردی تخته چوب OSB می‌باشد.
- ورق چوبی OSB1 استحکام فیزیکی کمی دارد. از این تخته چوب برای طراحی و ساخت لوازم چوبی داخل ساختمان استفاده می‌شود.
- ورق چوبی OSB2 اگر چه همچنان مناسب طراحی بخش‌های داخلی ساختمان است؛ اما به جهت استحکام بالاتر از گرید 1 مناسب طراحی قفسه، دیوارهای موقت، کابینت و هر بخش تحت فشار داخلی است.
- از ورق چوبی OSB3 می‌توانید در پوشش جداره خارجی ساختمان‌ها در مجاورت با هوای مرطوب و یا شرایط تحت بار استفاده کنید.
- ورق چوبی OSB4 کیفیت ساخت بالایی دارد. این تخته چوب مناسب هر نوع شرایط آب‌وهوایی می‌باشد و تحمل فیزیکی بالا برای حضور بارهای زیاد را دارد.
چوب‌های OSB در گریدهای مختلف مناسب استفاده در ساخت مبلمان و درب، جعبه‌های بسته‌بندی ماشین‌آلات، زیرسازی سقف ساختمان‌ها، قفسه سازی و طراحی کابینت، ساخت بیلبوردهای تبلیغاتی و… می‌باشند. کاربرد تخته چوب OSB به اندازه‌ی تمام صنعت چوب و نجاری گسترده است. البته استادکار نجار باید مهارت شناسایی OSB ها در گریدهای مختلف را داشته باشد تا بتواند از نوع مناسب برای فعالیتی مناسب استفاده کند.
معرفی تخته چوب پلای وود یا تخته چند لایی
پلای وود (Ply wood) از جمله تخته چوب‌های بسیار کاربردی است. این تخته چوبها در فضاهای گوناگون برای طراحی انواع سازه‌های چوبی استفاده می‌شوند. به نوعی باید پلای وود را مستحکم‌ترین گونه تخته چوب مصنوعی معرفی کنیم و قطعا ساختار این تخته در ایجاد این استحکام تاثیرگذار است.
تخته پلای وود یا تخته چند لایی (تخته چند لایه)
تخته پلای وود از روی هم قرار گرفتن لایه‌های نازک چوب طبیعی ساخته می‌شود. در یک فرآیند کارخانه‌ای تنه صاف و گرد درختان بلندمرتبه را به شکل لایه‌هایی بسیار نازک برش می‌زنند. سپس این لایه‌های نازک را در مسیری که به خشک شدن و برش زنی می‌انجامد، برای تهیه تخته چند لایی آماده می‌کنند. هر تخته چند لایی از این ورق‌های نازک چوبی در کنار متریال چسب و دیگر ترکیبات شکل می‌گیرد. یک مرحله فشرده‌سازی در آخرین بخش تولید کارخانه‌ای جریان دارد تا در نهایت انواع مدل تخته پلای وود محصول انواع چوب طبیعی تهیه شوند.
عکس از یک پلای وود چند لایه خارجی
تخته پلای وود از جمله تخته چوبها است که محصول مستقیم چوب طبیعی است. در واقع این تخته‌ها با هدف مدیریت ضایعات چوب تهیه نمی‌شوند. بلکه برعکس، از بهترین چوبها برای تهیه انواع تخته چوب پلای وود استفاده شده است.
تخته چوب پلای وود کاربرد گسترده‌ای دارد. تقریباً می‌توانیم در هر فضای کار با چوب هنر زیبا و مستحکم این تخته چوب‌های مصنوعی را شاهد باشیم. از تخته چند لایی در انواع فعالیت‌ها اعم از تولید کابینت، دکوراسیون خانگی، تهیه مبلمان، ساخت فضاهای ساختمانی، طراحی بدنه قایق‌ها، طراحی کابین اتوبوس و قطار، ساخت قالب‌های بتن‌ریزی، دیوارهای چوبی و حتی تهیه برخی از بدنه هواپیماهای کوچک استفاده می‌شود.
تخته چوب پلای وود به علت ساختار لایه‌ای شکل، استحکام فیزیکی بسیار بالایی دارد. این تخته‌ها خیلی محکم‌تر و ماندگارتر از انواع تخته چوب لترون و یا نئوپان هستند. قطعا استحکام فیزیکی زیاد از دلایل جدی است که باعث شده تا تخته چوب پلای وود قابلیت کاربردی گسترده را تجربه کند.
مزایای تخته چوب پلای وود چیست؟
- ساختار لایه‌ای شکل تخته چند لایی باعث استحکام فیزیکی بسیار بالایی شده است. این تخته چوبها در مقابل انواع نیروهای واکشیدگی و یا هم کشیدگی مقاوم هستند. ترک برنمی‌دارند و در صورت خم شدن بسیار زیاد از هم نمی‌پاشند.
- تخته چند لایی ضد آب یک کلاس رده بالا در طراحی این چوب‌های مصنوعی است. اما در کل به علت استفاده از چسب پلی اورتان همه تخته چوب‌های پلای وود و قابلیت ضدآب شدن دارند. مدل‌های حرفه‌ای از تخته چند لایی ضد آب سطح ماندگاری بسیار بالایی در مقابل مواجهه با آب رطوبت دارند. از این تخته چوب‌های چندلایی برای طراحی بدنه قایق‌ها و یا طراحی هر نوع سازه آبی خصوصا فضای سونا و بخش‌های تزئینی در استخرها استفاده می‌شود.
- استفاده از چسب پلی اورتان در مقابل ساختار لایه‌ای شده قابلیت عایق حرارتی و همچنین عایق صوتی برای تخته چند لایی داشته است. اگر چه این تخته‌ها در مقابل بسیاری از ترکیبات عایق صدا و حرارت چندان توانمند نیستند؛ اما قطعا در دنیای چوبها از هر نوع چوب طبیعی و یا انواع تخته چوب قابلیت عایق حرارتی و صدای بهتری دارند.
- ورق چوبی پلای وود در اندازه‌های متنوع و سایزهای بسیار بزرگی تهیه می‌شوند. اندازه بزرگ و یکپارچه از محدودیت‌های تخته چوب‌های طبیعی است. اما فرآیند تولید کارخانه‌ای ورق چوبی پلای وود دست سازندگان را در ساخت تخته‌ها با ابعاد بسیار بزرگ باز گذاشته است.
تخته چوب MDF چیست؟
MDF یکی از فرآورده‌های معروف و پرکاربرد از دنیای تخته چوبها است. تقریباً مشهورترین گونه ورق چوبی است که در سطحی گسترده برای طراحی انواع فضاهای ساختمانی استفاده می‌شود. MDF یک نوع ورق چوبی با چگالی متوسط است که با استفاده از فرآورده‌های فیبری چوب طبیعی و به شکل خشک تهیه می‌شود. چگالی تخته چوب‌های MDF بسته به نوع محصول و تکنولوژی ساخت چیزی مابین 0.4 الی 0.8 گرم بر هر سانتی‌متر مکعب است. این مقدار کمتر از چوب طبیعی است. لذا باید تخته چوب MDF را در جمع سبک‌ترین از انواع تخته چوب معرفی کنیم.
عکس از یک mdf با روکش سیاه
هر چند تخته چوب MDF هرگز نمی‌تواند ظاهر زیبا و فرم جذاب چوب طبیعی را داشته باشد. اما به علت قیمت بهتر، شرایط برش دقیق‌تر و در کل مسیر ساخت ساده‌تر است که استفاده از تخته چوب MDF را بسیار متداول کرده است. در حال‌حاضر MDF رقیب جدی چوب طبیعی در طراحی کابینت آشپزخانه، کمد، انواع مصنوعات خانگی، میز و… می‌باشد.
مزایای تخته چوب MDF کدام است؟
- ورق چوب MDF دانسیته یکنواخت و بافتی کاملاً متراکم و همگن دارد. بافت MDF به بافت چوب طبیعی نزدیک است و از این نظر بیشتر از هر نوع ورق چوبی به خود چوب طبیعی شباهت دارد.
- تخته چوب MDF سطح مقاومت خمشی مطلوبی دارد. قطعاً نمی‌تواند در این ویژگی با تخته چوبها مانند پلای وود برابری کند. اما قطعا از دیگر تخته‌ها مانند نئوپان بهتر است.
- سطح تخته‌های MDF کاملاً صاف و لبه‌های آن کاملاً فشرده و متراکم است. هر بخش این تخته‌ها را که برش بزنید، لبه بریده شده شرایطی همگن، یکدست و عاری از خرده چوب دارد.
- تخته چوب MDF توانایی عالی در نگهداری پیچ و میخ دارد. این ویژگی ورق چوبی MDF را مناسب فعالیت‌ها مانند کابینت‌سازی کرده است.
- MDF در مقابل رطوبت مقاوم است. البته این مقاومت به اندازه‌ی پلای وود نیست. اما به هر حال از نظر ضدآب بودن قابلیت مناسبی دارد.
تخته نئوپان چیست؟
نئوپان محصولی برای مدیریت ضایعات چوب است. در صنعت چوب‌بری و نجاری حجم خرده چوب بسیار زیادی وجود دارد. خرده چوب‌هایی که دیگر کاربردی برای فعالیت‌های نجاری ندارند. اما این حجم زیاد از خرده چوب نمی‌تواند تبدیل به زباله شود. تخته چوب نئوپان ایده‌ای است که در امتداد بازیافت این خرده چوب‌های باارزش تهیه می‌شود.
برای ساختن نئوپان، حجم خرده چوبها را به وسیله چسب چوب در کنار هم فشرده می‌کنند. برای تهیه ورق چوب نئوپان استانداردهایی تعریف شده است. به هر صورت هر نوع خرده چوب در هر نوع فرآیند فشرده‌سازی به تخته چوب نئوپان ختم نمی‌شود. برای این منظور درجات مختلف خرده چوب تعریف شده است. در عین حال روش فشرده‌سازی در حضور ملزومات صنعتی نیز شرایطی استانداردشده دارد. تخته چوب نئوپان به نسبت از انواع تخته چوب ارزان‌تر است. در عین حال مقاومت فیزیکی کمی نیز دارد.
عکس از تخته های نئوپان یاخرد شده روی هم در یک کارگاه چوب
تخته چوب نئوپان اگر چه محصول بازیافتی از ضایعات چوب می‌باشد و در این روند ساخت مزایای قابل‌توجهی دارد؛ اما در کل یک تخته چوب دوستدار محیط‌زیست نیست. زیرا در صورت مستهلک شدن، حجم چسب بسیار زیادی در آن استفاده شده است که تماماً در طبیعت رها خواهد شد. از طرفی تخته چوب نئوپان استحکام فیزیکی کمی دارد. بنابراین مناسب طراحی ساختارهای مقاوم و ماندگار نیست و از طرفی دیگر این تخته بازیافتی به شدت نسبت به رطوبت و جریان آب حساس است و در صورت مواجهه با هوای مرطوب خیلی سریع فرسوده می‌شود.
در کل تخته چوب نئوپان یک گونه چوب مصنوعی است که برای طراحی سازه‌های کم‌بها و یا بخش‌های دیده نشده از مصنوعات چوبی استفاده می‌شود. این تخته‌ها ظاهر زیبایی ندارند و در کل برای آنها از روکش استفاده می‌کنند. در صورت برش خوردن سطح بریده شده ظاهری زیبا ندارد و به سادگی خرد می‌شوند. از این رو در هر حالت لازم است تا از نوارهایی دورتادور هر تخته نئوپان استفاده کنیم.
انواع تخته چوب و فرآورده‌های صنعتی شده از متریال پایه چوب طبیعی هستند. این تخته چوبها چه با هدف بازیافت چوب باشند و یا برای ارتقای قابلیت‌های چوب طبیعی زمینه‌های کاربردی گسترده را تجربه می‌کنند. هر چند در زیبایی و اصالت نمی‌توانند جایگاه چوب طبیعی را داشته باشند؛ اما از نظر قیمت تا استحکام و قابلیت نجاری شدن و بسیاری دیگر از ویژگی‌ها با چوب طبیعی برابری می‌کنند و حتی بهتر از آنها هستند. انواع ورق چوبی کاربردی گسترده دارند و مناسب بسیاری از فعالیت‌های کار با چوب می‌باشند. البته به شرط آنکه به عنوان یک استادکار شناخت خوبی از این چوبها داشته باشید و بتوانید از آنها در جایی درست برای کاری درست استفاده کنید.
